..................................* Διαδικτυακές σελίδες για τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα... *

~~

......................................................."Η συμφιλίωση των πολιτισμών περνά μέσα από την οικουμενικότητα της Παιδείας"

Το «Βήμα του Πολίτη»

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2016

Έκθεση ζωγραφικής της Μαρίβας Ζαχάρωφ: «Η ζωή έχει και πολλές αποχρώσεις του Γκρι»

  ΔΗΜΟΤΙΚΗ  ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ  ΠΕΙΡΑΙΑ  

Η Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά έχει τη χαρά να παρουσιάσει την δεύτερη ατομική έκθεση, «Η ζωή έχει και πολλές αποχρώσεις του Γκρι», της Μαρίβας Ζαχάρωφ, εικαστικού, μέλους Ε.Ε.Τ.Ε., που πλαισιώνει τον Εορτασμό της Εκατονταετηρίδας των LIONS και τελεί υπό την Αιγίδα του Δήμου Πειραιά. 
Η έκθεση εγκαινιάζεται στις 19/12/2016 στις 19:00 και θα διαρκέσει έως τις 25/12/2016.


Η Μαρίβα Ζαχάρωφ είναι δυναμική εικαστικός. Αναπτύσσει μια οπτική γλώσσα με τη χρήση εξπρεσιονιστικού σχεδίου, των μεικτών τεχνικών και των εγκαταστάσεων στο χώρο προκειμένου να απεικονίσει ανθρώπινα ζητήματα, τα οποία αφορούν όλους μας. Η δουλειά της έχει μια ισχυρή αίσθηση του χιούμορ, της γλυκύτητας και της έντασης.
Η Μαρίβα Ζαχάρωφ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Μεγάλωσε στο Βέλγιο και σπούδασε στη Μεγάλη Βρετανία, εξασφαλίζοντας υποτροφία του Shillizzi Foundation. Είναι εικαστικός διεθνώς βραβευμένη, μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, ενώ δουλειά της συμπεριλαμβάνεται στις συλλογές διαφόρων Ελληνικών Μουσείων και Ιδρυμάτων. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα, εκθέτοντας παράλληλα σε φεστιβάλ τέχνης σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική από το 2001. Έχει εξασφαλίσει εγχώριες και διεθνείς δημοσιεύσεις, καθώς και χρηματικό έπαθλο για την παραγωγή καλλιτεχνικού έργου από το Sidney Perry Foundation. Έχει πραγματοποιήσει μία ατομική έκθεση στην γκαλερί Αστρολάβος-Δεξαμενή, ενώ το 2012 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 5η Διεθνή Μπιενάλε του Πεκίνο. 




Στην δεύτερη αυτή ενότητα ζωγραφικών έργων μεγάλων διαστάσεων, πάντα με φόντο το παιδί και επηρεασμένη από τις εικόνες παιδιών τις Μέσης Ανατολής και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, έτσι όπως τα βίωσε από τα ταξίδια της, η Μαρίβα Ζαχάρωφ δημιουργεί μια θεματική με πίνακες μεικτής τεχνικής, με κάρβουνο και ακρυλικά χρώματα. Σκοπός είναι να παρουσιάσει τις λεπτές ισορροπίες και τις εύθραυστες σχέσεις στις οποίες ακροβατούν τα παιδιά προκειμένου να επιβιώσουν. Δουλεύουν από πολύ μικρή ηλικία ή κλείνονται σε διάφορα ιδρύματα όταν οι γονείς δεν μπορούν να τα συντηρήσουν ή μπαίνουν σε ρόλους ενηλίκων. Αναγκάζονται έτσι σε μια πρώιμη ενηλικίωση και μαθαίνουν ότι δεν είναι τα πάντα άσπρο-μαύρο στη ζωή. Υπάρχουν και πολλές αποχρώσεις του γκρι και ανάμεικτες γλυκό-πικρές καταστάσεις απ’ τις οποίες καλούνται να βγουν αλώβητα.

Όπως χαρακτηριστικά λέει η ίδια: «Επέλεξα μονοχρωματική παλέτα με βάση την τονικότητα για να εκφράσω τις εύθραυστες σχέσεις που αναπτύσσονται όταν τα περιβάλλοντα γίνονται ασφυκτικά για ίδια τα παιδιά. Προκειμένου να φτάσω σε κάποιο αισθητικό αποτέλεσμα και να καταλήξω στο χρώμα Γκρι, είδα πως το αντιμετώπισαν οι Mondrian, Giacometti και Jasper Jones, αν και συνθέσεις με το χρώμα αυτό υπάρχουν στην Δυτική Τέχνη από τον Μεσαίωνα. Το κόκκινο στο έργο μου συμπληρώνει ή συνθέτει άλλοτε την ελπίδα για ανάταση και άλλοτε τον κίνδυνο που εγκυμονούν η απάθεια και η αδιαφορία απέναντι στα παιδιά και τις δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν».

Η Μαρίβα Ζαχάρωφ συνεχίζει και εξελίσσει την ίδια μεικτή τεχνική, σχεδιάζοντας τη φιγούρα με κάρβουνο και χρησιμοποιώντας ακρυλικά χρώματα για τα φόντα. Επιμένει στην τεχνική γιατί είναι το μέσο μέσα από το οποίο εκφράζεται κατάλληλα και αναπτύσσεται η οπτική γλώσσα της ζωγραφικής.
Στα διαδραστικά εκπαιδευτικά εργαστήρια που θα πλαισιώσουν την έκθεσή της, και τα οποία θα είναι κατάλληλα για παιδιά από τεσσάρων έως 18 ετών, θα δώσει έμφαση σε ασκήσεις σχεδίου, τονικότητας αλλά και συμβολισμού των χρωμάτων, οι οποίοι διαφοροποιούνται ανά εποχές.
Με χαρά σας περιμένουμε όλους.


Εγκαίνια: Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2016, στις 19:00
Διάρκεια Έκθεσης: 19 – 25 Δεκεμβρίου 2016
Διαδραστικά εργαστήρια : 20-23 Δεκεμβρίου 2016
Ώρες λειτουργίας: πρωί : Δευτέρα  έως  Σάββατο 10:00 – 13:00 και
απόγευμα: Δευτέρα  έως  Παρασκευή  17:00 – 20:00

Πληροφορίες: Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά
Φίλωνος 29, Πειραιάς 185 35
Τηλέφωνο: 210.41.01.402- 405
Email : pinakothiki@pireasnet.g


Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2016

Η συγκινητική ιστορία του συγγραφέα Rafael Zoehler: «Όταν δεν θα είμαι πια εδώ»


Έδωσε στον γιο του μια συμβουλή που θα την θυμάται για πάντα. βαθυστόχαστα 


Η συγκινητική ιστορία του συγγραφέα Rafael Zoehler σίγουρα θα σας συγκινήσει. Ο θάνατος είναι πάντα μια έκπληξη. Κανείς δεν τον περιμένει. Ακόμα και οι ασθενείς που βρίσκονται σε τελικό στάδιο, πάντα πιστεύουν ότι έχουν περισσότερο χρόνο. Ποτέ δεν πιστεύουν, ότι σήμερα μπορεί να είναι η μέρα που θα πεθάνουν. Δεν είμαστε ποτέ έτοιμοι. Ποτέ δεν υπάρχει η κατάλληλη στιγμή. Όταν θα έρθει η ώρα δεν θα έχουμε κάνει όλα όσα θέλαμε να κάνουμε. Το τέλος πάντα έρχεται απρόσκλητο και είναι μια σπαρακτική στιγμή για τις χήρες και μια βαρετή στιγμή για τα παιδιά, που ευτυχώς δεν καταλαβαίνουν ακριβώς τι συμβαίνει. 
Το ίδιο ακριβώς έγινε και με τον πατέρα μου. Βασικά, ο θάνατός του ήταν κάτι παραπάνω από ξαφνικός. Πέθανε στα 27 του. Στην ίδια ηλικία που έχουν πεθάνει και αρκετοί διάσημοι καλλιτέχνες. Ήταν νέος. Πολύ νέος. Ο πατέρας μου δεν ήταν ούτε καλλιτέχνης, ούτε διάσημος. Ο καρκίνος δεν κάνει διακρίσεις. Πέθανε, όταν ήμουν πολύ μικρός και έτσι έμαθα τι είναι οι κηδείες. Ήμουν 8μιση χρονών, όταν πέθανε. Αρκετά μεγάλος, για να μου λείπει για το υπόλοιπο της ζωής μου. Αν είχε πεθάνει νωρίτερα δεν θα είχα αναμνήσεις και δεν θα πονούσα. Αλλά δεν είχα μπαμπά στην ζωή μου. 
Ο μπαμπάς μου ήταν ταυτόχρονα σοβαρός και διασκεδαστικός. Πριν με τιμωρήσει, έλεγε πάντα ένα ανέκδοτο. Με αυτόν τον τρόπο δεν ένιωθα τόσο άσχημα. Μου έδινε ένα φιλί στο μέτωπο πριν πέσω για ύπνο και εγώ με την σειρά μου κάνω το ίδιο στα δικά μου παιδιά. Με ανάγκασε να υποστηρίζω και εγώ την ίδια ποδοσφαιρική ομάδα με αυτόν και μου εξηγούσε τις απορίες μου καλύτερα από την μητέρα μου. Πως είναι δυνατόν να μην μου λείπει; Ποτέ δεν μου είπε, ότι πρόκειται να πεθάνει. Ακόμη και όταν βρισκόταν  διασωληνωμένος στο νοσοκομείο δεν είπε το παραμικρό. Αντίθετα, έκανε σχέδια για τον επόμενο χρόνο, παρόλο που γνώριζε, ότι μπορεί να μην ζει τον επόμενο μήνα. Τον επόμενο χρόνο θα πηγαίναμε για ψάρεμα, θα κάναμε ταξίδια και θα επισκεπτόμασταν μέρη που δεν είχαμε ξαναπάει. Ο επόμενος χρόνος θα ήταν καταπληκτικός. 
Ζούσαμε και οι δυο το ίδιο όνειρο. Είμαι σίγουρος, ότι πίστευε πως αυτό θα του φέρει τύχη, καθώς ήταν αρκετά προληπτικός. Το να κάνει σχέδια για το μέλλον ήταν που κρατούσε την ελπίδα του ζωντανή. Με έκανε να γελάω μέχρι το τέλος. Το ήξερε και δεν μου το είπε. Δεν ήθελε να με δει να κλαίω. Και ξαφνικά, ο επόμενος χρόνος τελείωσε πριν καλά καλά αρχίσει. Με πήρε η μαμά μου από το σχολείο και πήγαμε στο νοσοκομείο. Ο γιατρός μας ανακοίνωσε τα νέα και η μητέρα μου άρχισε να κλαίει, καθώς είχε μέσα της μια τελευταία ελπίδα. Όπως είπα και πριν, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.
 Ένιωσα το πλήγμα. Δηλαδή, δεν ήταν μια συνηθισμένη ασθένεια που θα μπορούσε να θεραπευτεί; Εκείνη την στιγμή μίσησα τον πατέρα μου, ένιωσα, ότι με είχε προδώσει. Ούρλιαζα από θυμό μέσα στο νοσοκομείο, ώσπου συνειδητοποίησα, ότι δεν ήταν ο μπαμπάς μου τριγύρω για να με βάλει τιμωρία, και άρχισα να κλαίω. Μετά ο μπαμπάς έκανε κάτι που μου απέδειξε για άλλη μια φορά πόσο καλός μπαμπάς ήταν. Μια νοσοκόμα, κρατώντας ένα κουτί στα χέρια της, ήρθε προς το μέρος για να με παρηγορήσει. Το κουτί ήταν γεμάτο σφραγισμένους φακέλους, με όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής ενός ανθρώπου. Δεν καταλάβαινα τίποτα. 
Είχα μπερδευτεί. Μετά η νοσοκόμα μου έδωσε ένα γράμμα, το μοναδικό που δεν ήταν μέσα στο κουτί. “Ο μπαμπάς σου μου ζήτησε να σου δώσω αυτό το γράμμα. Πέρασε όλη την βδομάδα για να τα γράψει και ήθελε να τα διαβάσεις. Να είσαι δυνατός”, μου είπε η νοσοκόμα. Ο φάκελος έγραφε: “Όταν δεν θα είμαι πια εδώ”. Τον άνοιξα. Γιε μου, Αν διαβάζεις αυτό το γράμμα σημαίνει ότι έχω πεθάνει. Συγγνώμη. Ήξερα, ότι πρόκειται να πεθάνω. Δεν ήθελα να σου πω τι συμβαίνει. Δεν ήθελα να σε δω να κλαις. Νομίζω, ότι τα κατάφερα. Ένας άντρας που πρόκειται να πεθάνει έχει το δικαίωμα να φερθεί λίγο εγωιστικά. Όπως βλέπεις, λοιπόν, έχω ακόμα πολλά να σου μάθω. Στο κάτω κάτω είναι πολλά αυτά που δεν γνωρίζεις ακόμα. Γι’ αυτό, λοιπόν, σου έγραψα αυτά τα γράμματα, αλλά δεν πρέπει να τα ανοίξεις πριν να είναι η κατάλληλη στιγμή. Αυτή θα είναι η συμφωνία μας. Εντάξει; Με αγάπη, ο μπαμπάς P.s. Δεν έγραψα γράμματα για την μαμά. Αυτή έχει το αυτοκίνητό μου. Ο άσχημος γραφικός του χαρακτήρας με έκανε να σταματήσω να κλαίω. Το να εκτυπώσεις κάτι εκείνη την εποχή δεν ήταν και τόσο εύκολο. Ο ακαταλαβίστικος γραφικός του χαρακτήρας με ηρέμησε. Με έκανε να χαμογελάσω. Έτσι κάνουν οι μπαμπάδες. Ακριβώς, όπως το ανέκδοτο πριν την τιμωρία. Το κουτί αυτό έγινε το πιο σημαντικό πράγμα του κόσμου για μένα. Είπα στην μητέρα μου να μην το ανοίξει. Τα γράμματα αυτά ανήκαν σε εμένα και κανείς δεν είχε το δικαίωμα να τα διαβάσει. 
Ήξερα όλες τις σημαντικές ημερομηνίες απ’ έξω. Αυτές οι στιγμές, όμως, καθυστερούσαν και έτσι κάποια στιγμή ξέχασα τα γράμματα. Εφτά χρόνια αργότερα μετακομίσαμε σε ένα άλλο σπίτι και δεν είχα ιδέα που βρισκόταν το κουτί. Δεν μπορούσα να θυμηθώ με τίποτα. Λένε, ότι δεν μπορούμε να θυμηθούμε κάτι είναι επειδή δεν μας ενδιαφέρει. Αν κάτι χαθεί στην μνήμη μας, δεν σημαίνει ότι το χάσαμε, αλλά ότι δεν υπάρχει πια. Είναι σαν τα κέρματα, που εξαφανίζονται στις τσέπες του παντελονιού. Αυτό ακριβώς, λοιπόν, συνέβη. Τα εφηβικά μου χρόνια και ο καινούργιος φίλος της μαμάς μου, επιβεβαίωσαν αυτό που ο πατέρας μου ήξερε από καιρό. Η μητέρα είχε κάμποσους συντρόφους, αλλά ποτέ δεν είχα κανένα πρόβλημα. Δεν ξαναπαντρεύτηκε ποτέ. Δεν ξέρω γιατί, αλλά θέλω να πιστεύω, ότι ο μπαμπάς μου ήταν ο έρωτας της ζωής της. Ωστόσο, ο τωρινός της φίλος, ήταν τελείως ανάξιος της. Πίστευα, ότι υποτιμούσε τον εαυτό της, όσο ήταν μαζί του, καθώς δεν την σεβόταν καθόλου. Της άξιζε κάτι καλύτερο από έναν τύπο που συναντούσε σε ένα μπαρ. Ακόμα θυμάμαι το χαστούκι που μου έδωσε, όταν είπα για πρώτη φορά την λέξη “μπαρ”. Παραδέχομαι, ότι μου άξιζε, αλλά το κατάλαβα μετά από χρόνια. Όταν έφαγα αυτό το χαστούκι, θυμήθηκα το κουτί και τα γράμματα του μπαμπά μου και ειδικά ένα συγκεκριμένο με τίτλο “Όταν θα έχεις τον πιο άσχημο καυγά με την μαμά σου”. Έκανα το δωμάτιό μου άνω κάτω για να το βρω και τελικά κέρδισα άλλο ένα χαστούκι. Βρήκα το κουτί μέσα σε μια βαλίτσα στην κορυφή της ντουλάπας. Εκείνη την στιγμή συνειδητοποίησα, ότι είχα ξεχάσει να διαβάσω το γράμμα, “Όταν δώσεις το πρώτο σου φιλί”. Μίσησα τον εαυτό μου γι’ αυτό και αποφάσισα, ότι θα ήταν το αμέσως επόμενο, που θα άνοιγα. Αμέσως μετά ήταν το γράμμα “Όταν κάνεις για πρώτη φορά έρωτα”, που ήλπιζα να ανοίξω σύντομα. Επιτέλους, βρήκα αυτό που έψαχνα. 
Τώρα ζήτησε της συγγνώμη. Δεν ξέρω ποιος φταίει και ποιος έχει δίκιο, αλλά ξέρω την μητέρα σου. Έτσι, μια ταπεινή συγγνώμη είναι ο καλύτερος τρόπος, για να το ξεπεράσετε. Και όταν λέω ταπεινή συγγνώμη, εννοώ να πέσεις στα πόδια της. Είναι η μητέρα σου και σε αγαπάει περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο. Ξέρεις τι τράβηξε, όταν αποφάσισε να γεννήσει φυσιολογικά, επειδή κάποιος της είπε, ότι αυτό θα ήταν καλύτερο για σένα; Έχεις δει ποτέ πως είναι οι γέννες; Χρειάζεσαι κάποια μεγαλύτερη απόδειξη αγάπης από αυτό; Ζήτα συγγνώμη. Θα σε συγχωρήσει. Με αγάπη, ο μπαμπάς σου. Ο μπαμπάς μου δεν ήταν κανένας σπουδαίος συγγραφέας, αλλά τα λόγια άσκησαν μεγάλη επιρροή πάνω μου. Τα λόγια αυτά έκρυβαν μεγαλύτερη σοφία από όλα όσα είχα ζήσει εγώ ως τότε στα 15 μου. Πήγα κατευθείαν στο δωμάτιο της μαμάς μου και άνοιξα την πόρτα. Έκλαιγα ήδη, όταν γύρισε το κεφάλι της και με κοίταξε στα μάτια. Έκλαιγε και αυτή. Δεν θυμάμαι ακριβώς τι μου είπε. Μάλλον με ρώτησε τι θέλω. Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι την πλησίασα, κρατώντας το γράμμα του πατέρα μου και την αγκάλιασα. Με αγκάλιασε και αυτή. Παραμείναμε και οι δυο σιωπηλοί. Λίγο αργότερα το γράμμα του πατέρα μου την έκανε να γελάσει. Συμφιλιωθήκαμε και μιλήσαμε λίγο για αυτόν. Μου είπε για τις πιο περίεργες συνήθειές του, όπως το να τρώει σαλάμι με φράουλες. Κατά κάποιον τρόπο ένιωθα, ότι ήταν και αυτός εκεί δίπλα μας. Εγώ, η μαμά μου, και ένα κομμάτι του μπαμπά μου, ένα κομμάτι χαρτί, που άφησε για εμάς. Ένιωθα λίγο καλύτερα. Λίγο καιρό μετά διάβασα το γράμμα “Όταν κάνεις για πρώτη φορά έρωτα”. Συγχαρητήρια γιε μου, Μην ανησυχείς, όσο περνάει ο καιρός θα γίνεται όλο και καλύτερο. Η πρώτη φορά είναι πάντα κακή. 
Η δική μου πρώτη φορά ήταν με μια άσχημη γυναίκα…που την είχα πληρώσει γι’ αυτό. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι, ότι θα ρωτήσεις την μαμά σου για όλη αυτή την διαδικασία, αφού διαβάσεις αυτό το γράμμα. Με αγάπη, ο μπαμπάς σου. Ο πατέρας μου με ακολουθούσε καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής μου. Ήταν πάντα μαζί μου, παρόλο που δεν ήταν κοντά μου. Τα λόγια του μου έδωσαν την δύναμη να ξεπεράσω πολλά από τα εμπόδια που εμφανίστηκαν κατά καιρούς στην ζωή μου. Πάντα έβρισκε ένα τρόπο να μου φτιάξει την διάθεση ή να με κάνει να δω τα πράγματα ξεκάθαρα σε εκείνες τις δύσκολες στιγμές. Τα γράμματα “Όταν παντρευτείς” και “Όταν γίνεις πρώτη φορά πατέρας”, με συγκίνησαν όσο τίποτα άλλο. Τώρα θα καταλάβεις τι σημαίνει πραγματική αγάπη, παιδί μου. Θα καταλάβεις πόσο αγαπάς την γυναίκα σου, αλλά η πραγματική και αγνή αγάπη που θα νιώσεις για αυτό το μικρό πλασματάκι είναι απερίγραπτη. Δεν ξέρω αν θα είναι αγόρι ή κορίτσι. Δεν είμαι μάντης. Διασκέδασε το. Ο χρόνος κυλάει πολύ γρήγορα, οπότε φρόντισε να μην λείπεις πολύ. Άλλαξε πάνες, κάνε μπάνιο το μωρό και γίνε πρότυπο για αυτό. Έχεις ότι χρειάζεται, για να γίνεις καταπληκτικός πατέρας. Το πιο οδυνηρό γράμμα που διάβασα στην ζωή μου ήταν το “Όταν πεθάνει η μαμά σου”. Ξέρω, ότι υπέφερε και αυτός, όταν το έγραφε. “Είναι δική μου τώρα.” Ανέκδοτο. Όπως ο κλόουν κρύβει την στεναχώρια του με το μακιγιάζ. Ήταν το μόνο γράμμα που δεν με έκανε να χαμογελάσω. Τηρούσα πάντα την συμφωνία που είχαμε κάνει με τον πατέρα μου. 
Δεν άνοιξα ποτέ κανένα γράμμα, πριν την κατάλληλη στιγμή. Τώρα που βρίσκομαι και εγώ στο νοσοκομείο διασωληνωμένος εξαιτίας του καρκίνου, ανοίγω το τελευταίο γράμμα που μου έγραψε, “Όταν έρθει και εσένα η ώρα σου”. Δεν θέλω να το ανοίξω. Φοβάμαι. Αρνούμαι να πιστέψω, ότι ήρθε το τέλος. Η ελπίδα που λέγαμε πριν. Κανείς δεν πιστεύει, ότι κάποια στιγμή θα πεθάνει. Πήρα μια βαθιά ανάσα και άνοιξα τον φάκελο. Γεια σου γιε μου, Ελπίζω να είσαι γέρος πια. Ξέρεις αυτό είναι το πιο εύκολο από όλα τα γράμματα που σου έγραψα. Επίσης, ήταν το και το πρώτο που έγραψα. Ήταν το γράμμα, που θα με απελευθέρωνε από τον φόβο μου να σε χάσω. 
Νομίζω, ότι όλα ξεκαθαρίζουν, όταν πλησιάζεις τόσο κοντά στο τέλος. Είναι πιο εύκολο να μιλάς γι’αυτό. Τις τελευταίες μέρες μου στο νοσοκομείο σκεφτόμουν την ζωή που έζησα. Είχα μια πολύ σύντομη, αλλά ευτυχισμένη ζωή. Ήμουν ο πατέρας σου και ο σύζυγος της μητέρας σου. Τι περισσότερο θα μπορούσα να ζητήσω; Αυτό με έκανε να ηρεμήσω. Κάνε και εσύ το ίδιο. Η συμβουλή μου για σένα: Δεν χρειάζεται να φοβάσαι τίποτα. ΥΓ. Μου λείπεις.

_____________

Τετάρτη 3 Αυγούστου 2016

Όλη η αλήθεια για τον Ανδρέα Εμπειρίκο

Όλη η αλήθεια για τον Ανδρέα Εμπειρίκο

Ιστορικός και κάτοχος του αρχείου
του Ανδρέα Εμπειρίκου, ο
Λεωνίδας Εμπειρίκος μας μιλάει
για τον πατέρα του, πρωτοπόρο
υπερρεαλιστή ποιητή και πρώτο
ψυχαναλυτή στην Ελλάδα.
Φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος / FOSPHOTOS
Η ιδέα ήταν να δοθεί η σκιαγράφιση της προσωπικότητας του ανθρώπου που πρωτοέφερε την πρακτική της ψυχανάλυσης στη χώρα και τόλμησε να κάνει μια ριζοσπαστική τομή στον τρόπο που αντιλαμβανόταν το ελληνικό κοινό τη λογοτεχνία, τα δύσκολα χρόνια των δεκαετιών 1930-50 στην Ελλάδα. Οι ημερομηνίες είναι σημαντικές για τον Λεωνίδα Εμπειρίκο. Όπως και τα ονόματα. Στην αφήγησή του ξεχωρίζει η αντικειμενικότητα του ιστορικού, ανάμεικτη με την τρυφερότητα και την απέραντη εκτίμηση για τον πατέρα, αλλά και τον πληθωρικό, ευγενή καλλιτέχνη με τον οποίο έζησε ως τα 18 του, δηλαδή μέχρι το θάνατο του ποιητή το 1975.
Πώς ήταν η εμπειρία της ενηλικίωσής σας δίπλα στην πολυσχιδή προσωπικότητα του πατέρα σας; Γεννήθηκα το 1957 και ο πατέρας μου τότε ήταν 56 ετών, δηλαδή σχετικά μεγάλος για πατέρας.  Είχε άσπρα μαλλιά από νωρίς και στο δρόμο εκείνοι που δεν μας ήξεραν, 9 στις 10 φορές νόμιζαν ότι ήταν ο παππούς μου. Λόγω της μεγάλης διαφοράς ηλικίας, είχα άμεση επαφή από τον πατέρα για τα γεγονότα και πριν το 1910. Το οποίο έκανε μια διαφορά σε βάθος ιστορικό, καθώς δεν διαμεσολαβείται η διήγηση από μια ενδιάμεση γενιά. Ήταν άνθρωπος καλλιεργημένος, είχε σπουδάσει φιλοσοφία στην Αγγλία και έγινε ο πρώτος ψυχαναλυτής στην Ελλάδα – είχε αποφασίσει μάλιστα να γίνει ψυχαναλυτής από το 1930 περίπου, όπως φαίνεται και από ένα γράμμα προς τη μητέρα του, πριν εκδόσει το πρώτο του ποιητικό βιβλίο το 1935. Ο ίδιος έκανε διδακτική ψυχανάλυση, αφού πρώτα τελείωσε την προσωπική του ψυχανάλυση, με τον Ρενέ Λαφόργκ, ο οποίος ήταν ένας από τους ιδρυτές της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρίας των Παρισίων. Αυτό προσέδωσε την ιδιαιτερότητα στην πολυπλοκότητα του ατόμου του, κάτι που ένα μικρό παιδί μπορούσε να καταλάβει αμέσως. Βέβαια, δεν μου απαριθμούσε γνώσεις. Ήταν ένας ήπιος και καλός μπαμπάς. Είχε μια πολύ μεγάλη βιβλιοθήκη και εγώ έπαιζα με τα βιβλία του. Τα έκανα κάστρα και δεν με μάλωνε γι’αυτό, παρόλο που του κατέστρεφα πολλά.  Αλλά σιγά-σιγά άρχισα να ενδιαφέρομαι για τα ίδια τα βιβλία και η πρώτη μου επαφή με τον κόσμο ήρθε μέσα από τις δύο μεγάλες παγκόσμιες γεωγραφίες του 19ου αιώνα του Μάλτε-Μπρουν και του Ελιζέ Ρεκλού. Ήταν πολύ μεγάλα βιβλία, πολύ κατάλληλα για κάστρα, οπότε τα έβγαζα συχνά από τη βιβλιοθήκη και είχα την πιο μεγάλη σχέση με αυτά. Αυτό ήταν το ένα. Το άλλο ήταν ότι από σχετικά μικρή ηλικία ήξερα ότι ήταν ψυχαναλυτής και ποιητής. Αλλά δεν μιλούσε πολύ για τον εαυτό του και δεν τον ενδιέφερε να δείχνει την ευρυμάθειά του. Οπότε μεγαλώνοντας εγώ, όταν είχα πλέον τη συγκρότηση και τις γνώσεις, τον ρωτούσα πράγματα για πνευματικά ζητήματα, πέρα από τα βιβλία που έβλεπα. Για την ψυχανάλυση και τον υπερρεαλισμό, για τον Μπρετόν και τη σχέση του με τους άλλους υπερρεαλιστές. Και φυσικά γνώριζα τους φίλους του που πριν τη δικτατορία έρχονταν σπίτι. Από το 1967 και έπειτα έπεσε σε κατάθλιψη. Είχε τάση από πριν, αλλά με τη χούντα εντάθηκε. Σε μεγαλύτερη κατάθλιψη οδηγήθηκε γιατί πολλοί από τους πιο στενούς φίλους των γονιών μου της παιδικής μου ηλικίας, ή έφυγαν στο εξωτερικό ή πέθαναν και έτσι έχασε τον κύκλο του. Ο Νάνος Βαλαωρίτης έφυγε στο εξωτερικό, ο Γιώργος Μακρής αυτοκτόνησε, ο Τσαρούχης έφυγε στη Γαλλία, ο Ελύτης στη Γαλλία. Ο πατέρας μου δεν ήθελε να φύγει γιατί πίστευε ότι αν δεν διώκεσαι στη χώρα σου δεν φεύγεις. Δεν ήθελε να με σταματήσει και από το σχολείο μου εδώ. Οπότε δεν φύγαμε.
AdTech Ad
Η ψυχανάλυση έχει ως σκοπό τη θεραπεία του ανθρώπου από τις “ψυχονευρώσεις” και την ομαλότερη ένταξή του στην κοινωνία και εξ ΄αυτού είναι συντηρητικότερη από τον υπερρεαλισμό. Όμως, για τον πατέρα μου, η απόλυτη επένδυση στη δυναμική της λίμπιντο την έβαζε δίπλα στον υπερρεαλισμό ως κοσμοθεωρία.
Κοινωνικά πως αντιμετωπίστηκε το γεγονός ότι ο πατέρας σας ήταν ψυχαναλυτής; Είναι λίγο πολύ γνωστό ότι υπήρξε έντονη καχυποψία στη Ελλάδα σχετικά με την ψυχανάλυση. Η πρώτη κλασική φροϋδική ψυχανάλυση έγινε στο γραφείο του πατέρα μου που άνοιξε στην αρχή της λεωφόρου Κηφισίας, όπως λεγόταν τότε η Βασιλίσσης Σοφίας. Κηφισίας 6, στη ροζ πολυκατοικία τον Ιανουάριο του 1936, και ήταν το πρώτο ψυχαναλυτικο γραφείο στην Ελλάδα. Εκείνη την εποχή η ψυχανάλυση δεν ήταν διαδεδομένη.  Είχε αναφερθεί σε αυτή ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπως και ο Νικόλας Κάλας, ως νεαρός δοκιμιογράφος και κριτικός στα δοκίμιά του τα πολύ καλά του Μεσοπολέμου. Η επαφή του κόσμου με την ψυχανάλυση ήταν μικρή γιατί υπήρχε καχυποψία και από την αριστερά και από τη δεξιά, εξίσου μεγάλη, παρόλο που είχαν μεταφραστεί λίγα έργα του Φρόυντ και κύριως του φροϋδομαρξιστού Βίλχελμ Ραϊχ.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, τέλη δεκαετίας του '20, λίγο πριν αρχίσει ψυχανάλυση.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, τέλη δεκαετίας του ’20, λίγο πριν αρχίσει ψυχανάλυση.
Του “φροϋδομαρξιστού” λέτε. Πώς συνδέεται η πολιτική με την ψυχανάλυση; Η ψυχανάλυση άνθισε στη Ρωσία τα προεπαναστατικά χρόνια και μέχρι το 1924, όπως ανθούσε στην Αυστρία, Γερμανία, Αγγλία, αλλά όχι στη Γαλλία. Οι πρώτοι κλασικοί ψυχαναλυτές που άρχισαν στη Γαλλία γύρω στο 1926-27, ήταν η Ευγενία Σοκολνίτσκα, η Μαρία Βοναπάρτη, μη-γιατρός, ο Ρενέ Λαφόργκ, γιατρός και ψυχαναλυτής του πατέρα μου και άλλοι. Το 1927 στη Ρωσία το σοβιετικό καθεστώς καταργεί την ψυχανάλυση, μετά τον διωγμό του Τρότσκι, που μέχρι ενός σημείου την προστάτευε. Οι Ρώσοι ψυχαναλυτές έφυγαν και πήγαν στις Δυτική Ευρώπη, στις ΗΠΑ ή στο Ισραήλ. Τον πατέρα μου τον ενδιέφεραν πολύ αυτά και μιλούσε για την κοινωνική πλευρά της ψυχανάλυσης. Αλλά η ελληνική αριστερά ήταν εναντίον, όπως και όλα τα επίσημα κόμματα από τη στιγμή που καταργήθηκε στη Ρωσία. Η βασική ένσταση εκεί ήταν ότι η ψυχανάλυση ασχολείται με το ατομικό ασυνείδητο και όχι με την κοινωνία. Η ένσταση αυτή αντανακλάται και στην άποψη την οποία είχαν για την ψυχανάλυση ως “μπουρζουάδικη” επιστήμη. Προσπάθησε ο πατέρας μου, κατόπιν προτροπής της Μαρίας Βοναπάρτη, να θεσμοποιηθεί επίσημα η ψυχανάλυση. Δεν είχε καμιά ανταπόκριση. Ήταν αρνητικά διακείμενοι το επίσημο κράτος και ο ιατρικός σύλλογος στις προσπάθειες αυτές. Σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής ο πατέρας μου ήταν ψυχαναλυτής, μέλος της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρίας των Παρισίων, συμμετείχε στο15ο παγκόσμιο ψυχαναλυτικό συνέδριο, το πρώτο που έγινε στο Παρίσι τον Αύγουστο του 1938 και έχουμε και τη φωτογραφία του που ανακαλύψαμε πρόσφατα.  Ολοκλήρωσε την ψυχαναλυτική του μελέτη που έπρεπε να γράψει για να γίνει πλήρες μέλος το ΄49-50. Και τη δημοσίευσε στο περιοδικό της Societe Psychanalytique de Paris  το 1951. Επίσης, μεταφράστηκε στα ελληνικά μαζί με άλλα ψυχαναλυτικά κείμενα το 2001.
Ποια ήταν λοιπόν η μοίρα του πατέρα σας ως πρώτου ψυχαναλυτή στην Ελλάδα και τι απέγινε η ψυχανάλυση γενικότερα; Ο πατέρας μου αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ψυχανάλυση το 1951 μετά από απειλή της αστυνομίας. Οι απειλές ήταν προφορικές, αφού δεν υπάρχει κανένα γραπτό εύρημα στην αστυνομία, καμία καταγραφή που να τις αποδεικνύει. Ήταν προσωπική απειλή που εκπορευόταν πιθανότατα, είτε από τον ιατρικό σύλλογο, είτε από κάποια ομάδα πίεσης που αντιστεκόταν στην εισαγωγή της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα. Ο ίδιος έπρεπε να σταματήσει να λειτουργεί το γραφείο του, αφού ζήτησε έξι μήνες για τον απογαλακτισμό των ασθενών. Και οι δύο άλλοι ψυχαναλυτές που είχαν κάνει διδακτική ψυχανάλυση με τον πατέρα μου, υπό την εποπτεία της Μαρίας Βοναπάρτη, ο Δημήτρης Κουρέτας και ο Γιώργος Ζαβιτσιάνος, αναγκάστηκαν να εξασκούν ως ψυχίατροι και όχι ως ψυχαναλυτές. Τελικά ο Ζαβιτσάνος δεν άντεξε και έφυγε στη Αμερική. Έτσι, άργησε άλλα τριάντα χρόνια η πραγματική εμφάνιση της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα, μέχρι την αρχή της δεκαετίας του ΄80 με το άνοιγμα πολλών ψυχαναλυτικών γραφείων.
H πρώτη έκδοση της "Υψικάμινου", εκδόσεις Κασταλία, 1935
H πρώτη έκδοση της “Υψικάμινου”, εκδόσεις Κασταλία, 1935
Πώς συνδυάστηκε η πορεία του ψυχαναλυτή με εκείνη του υπερρεαλιστή ποιητή στη ζωή του πατέρα σας; Έγραφε ποιήματα παλαμικά, κλασικού τύπου από πολύ νέος. Και διάβαζε πάρα πολλή ποίηση ελληνική, αγγλική, γαλλική, ρωσική, δηλαδή στις γλώσσες που ήξερε καλά.  Έγραφε στη δημοτική και μάλιστα στη “μαλλιαρή” δημοτική γιατί ήταν μαθητής του Ψυχάρη.  Υπήρξε και μεγάλος θαυμαστής του Παλαμά.  Μάλιστα τον είχε επισκεφθεί μία, δύο, ίσως και περισσότερες φορές. Τον αναφέρει ο Παλαμάς, γράφοντας σε έναν φίλο του, “ήρθε σήμερα ο κ. Εμπειρίκος” και υπάρχει και φωτογραφία αφιερωμένη από τον Παλαμά. Μετά άλλαξε τεχνοτροπία ο ίδιος, γράφοντας πιο μοντέρνα ποίηματα, χωρίς ακόμα να έχει αποφασίσει ότι θα ακολουθήσει την πορεία του ποιητή και της λογοτεχνίας. Όταν γνώρισε τους υπερρεαλιστές τον Ιανουάριο του ΄33 άλλαξε ριζικά τεχνοτροπία, χωρίς ακόμα να έχει γίνει μέλος της υπερρεαλιστικής ομάδας. Μεταξύ 1933-34 γράφει μια συλλογή αυτής της τεχνοτροπίας, που περιγράφει ο ίδιος στο “Αμούρ-αμούρ” στα “Γραπτά”.  Θα εκδοθεί φέτος από τις εκδόσεις Άγρα μια συλλογή αυτής της εποχής που την ονόμασε το 1970 περίπου “Προϊστορία ή καταγωγή” – χωρίς όμως να έχει βρει ο ίδιος το σύνολο των ποιημάτων. Την πλήρη συλλογή την βρήκαμε αργότερα. Ήταν έτοιμη προς έκδοση από το 1934 με τα ποιήματα αυτά που έγραψε πριν την “Υψικάμινο”. Ένα από αυτά εκδόθηκε σε ξεχωριστό βιβλιαράκι (εκτός εμπορίου) από τις εκδόσεις Άγρα με τίτλο “Το θέαμα του Μπογιατιού ως κινούμενου τοπίου” το 2009. Τη συλλογή αυτή δεν την τύπωσε το ΄34 γιατί μέσα στο 1933 συνδέεται πια με την υπερρεαλιστική ομάδα. Παραιτείται τότε από τις οικογενειακές επιχειρήσεις για ιδεολογικούς λόγους, γιατί είχε γίνει αριστερός, όπως επίσης και για οικογενειακούς, γιατί προστάτευε την μητέρα του που την είχε εγκαταλείψει ο πατέρας του. Ο πατέρας μου είχε αποφασίσει να μην εκδόσει τη συλλογή αυτή, για να εμφανιστεί με την “Υψικάμινο” και να είναι το πρώτο του βιβλίο το πρώτο υπερρεαλιστικό κείμενο στην Ελλάδα. Να μην έχει “προϊστορία”. Ο υπερρεαλισμός και η ψυχανάλυση διασταυρώνονται λόγω του απελευθερωτικού προτάγματος και των δύο, λόγω του ασυνειδήτου. Η ψυχανάλυση έχει ως σκοπό τη θεραπεία του ανθρώπου από τις “ψυχονευρώσεις” και την ομαλότερη ένταξή του στην κοινωνία και εξ ΄αυτού είναι συντηρητικότερη από τον υπερρεαλισμό. Όμως, για τον πατέρα μου, η απόλυτη επένδυση στη δυναμική της λίμπιντο την έβαζε δίπλα στον υπερρεαλισμό ως κοσμοθεωρία.
____________

Όλη η αλήθεια για τον Ανδρέα Εμπειρίκο

Όλη η αλήθεια για τον Ανδρέα Εμπειρίκο

Ιστορικός και κάτοχος του αρχείου
του Ανδρέα Εμπειρίκου, ο
Λεωνίδας Εμπειρίκος μας μιλάει
για τον πατέρα του, πρωτοπόρο
υπερρεαλιστή ποιητή και πρώτο
ψυχαναλυτή στην Ελλάδα.
Φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος / FOSPHOTOS
Η ιδέα ήταν να δοθεί η σκιαγράφιση της προσωπικότητας του ανθρώπου που πρωτοέφερε την πρακτική της ψυχανάλυσης στη χώρα και τόλμησε να κάνει μια ριζοσπαστική τομή στον τρόπο που αντιλαμβανόταν το ελληνικό κοινό τη λογοτεχνία, τα δύσκολα χρόνια των δεκαετιών 1930-50 στην Ελλάδα. Οι ημερομηνίες είναι σημαντικές για τον Λεωνίδα Εμπειρίκο. Όπως και τα ονόματα. Στην αφήγησή του ξεχωρίζει η αντικειμενικότητα του ιστορικού, ανάμεικτη με την τρυφερότητα και την απέραντη εκτίμηση για τον πατέρα, αλλά και τον πληθωρικό, ευγενή καλλιτέχνη με τον οποίο έζησε ως τα 18 του, δηλαδή μέχρι το θάνατο του ποιητή το 1975.
Πώς ήταν η εμπειρία της ενηλικίωσής σας δίπλα στην πολυσχιδή προσωπικότητα του πατέρα σας; Γεννήθηκα το 1957 και ο πατέρας μου τότε ήταν 56 ετών, δηλαδή σχετικά μεγάλος για πατέρας.  Είχε άσπρα μαλλιά από νωρίς και στο δρόμο εκείνοι που δεν μας ήξεραν, 9 στις 10 φορές νόμιζαν ότι ήταν ο παππούς μου. Λόγω της μεγάλης διαφοράς ηλικίας, είχα άμεση επαφή από τον πατέρα για τα γεγονότα και πριν το 1910. Το οποίο έκανε μια διαφορά σε βάθος ιστορικό, καθώς δεν διαμεσολαβείται η διήγηση από μια ενδιάμεση γενιά. Ήταν άνθρωπος καλλιεργημένος, είχε σπουδάσει φιλοσοφία στην Αγγλία και έγινε ο πρώτος ψυχαναλυτής στην Ελλάδα – είχε αποφασίσει μάλιστα να γίνει ψυχαναλυτής από το 1930 περίπου, όπως φαίνεται και από ένα γράμμα προς τη μητέρα του, πριν εκδόσει το πρώτο του ποιητικό βιβλίο το 1935. Ο ίδιος έκανε διδακτική ψυχανάλυση, αφού πρώτα τελείωσε την προσωπική του ψυχανάλυση, με τον Ρενέ Λαφόργκ, ο οποίος ήταν ένας από τους ιδρυτές της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρίας των Παρισίων. Αυτό προσέδωσε την ιδιαιτερότητα στην πολυπλοκότητα του ατόμου του, κάτι που ένα μικρό παιδί μπορούσε να καταλάβει αμέσως. Βέβαια, δεν μου απαριθμούσε γνώσεις. Ήταν ένας ήπιος και καλός μπαμπάς. Είχε μια πολύ μεγάλη βιβλιοθήκη και εγώ έπαιζα με τα βιβλία του. Τα έκανα κάστρα και δεν με μάλωνε γι’αυτό, παρόλο που του κατέστρεφα πολλά.  Αλλά σιγά-σιγά άρχισα να ενδιαφέρομαι για τα ίδια τα βιβλία και η πρώτη μου επαφή με τον κόσμο ήρθε μέσα από τις δύο μεγάλες παγκόσμιες γεωγραφίες του 19ου αιώνα του Μάλτε-Μπρουν και του Ελιζέ Ρεκλού. Ήταν πολύ μεγάλα βιβλία, πολύ κατάλληλα για κάστρα, οπότε τα έβγαζα συχνά από τη βιβλιοθήκη και είχα την πιο μεγάλη σχέση με αυτά. Αυτό ήταν το ένα. Το άλλο ήταν ότι από σχετικά μικρή ηλικία ήξερα ότι ήταν ψυχαναλυτής και ποιητής. Αλλά δεν μιλούσε πολύ για τον εαυτό του και δεν τον ενδιέφερε να δείχνει την ευρυμάθειά του. Οπότε μεγαλώνοντας εγώ, όταν είχα πλέον τη συγκρότηση και τις γνώσεις, τον ρωτούσα πράγματα για πνευματικά ζητήματα, πέρα από τα βιβλία που έβλεπα. Για την ψυχανάλυση και τον υπερρεαλισμό, για τον Μπρετόν και τη σχέση του με τους άλλους υπερρεαλιστές. Και φυσικά γνώριζα τους φίλους του που πριν τη δικτατορία έρχονταν σπίτι. Από το 1967 και έπειτα έπεσε σε κατάθλιψη. Είχε τάση από πριν, αλλά με τη χούντα εντάθηκε. Σε μεγαλύτερη κατάθλιψη οδηγήθηκε γιατί πολλοί από τους πιο στενούς φίλους των γονιών μου της παιδικής μου ηλικίας, ή έφυγαν στο εξωτερικό ή πέθαναν και έτσι έχασε τον κύκλο του. Ο Νάνος Βαλαωρίτης έφυγε στο εξωτερικό, ο Γιώργος Μακρής αυτοκτόνησε, ο Τσαρούχης έφυγε στη Γαλλία, ο Ελύτης στη Γαλλία. Ο πατέρας μου δεν ήθελε να φύγει γιατί πίστευε ότι αν δεν διώκεσαι στη χώρα σου δεν φεύγεις. Δεν ήθελε να με σταματήσει και από το σχολείο μου εδώ. Οπότε δεν φύγαμε.
AdTech Ad
Η ψυχανάλυση έχει ως σκοπό τη θεραπεία του ανθρώπου από τις “ψυχονευρώσεις” και την ομαλότερη ένταξή του στην κοινωνία και εξ ΄αυτού είναι συντηρητικότερη από τον υπερρεαλισμό. Όμως, για τον πατέρα μου, η απόλυτη επένδυση στη δυναμική της λίμπιντο την έβαζε δίπλα στον υπερρεαλισμό ως κοσμοθεωρία.
Κοινωνικά πως αντιμετωπίστηκε το γεγονός ότι ο πατέρας σας ήταν ψυχαναλυτής; Είναι λίγο πολύ γνωστό ότι υπήρξε έντονη καχυποψία στη Ελλάδα σχετικά με την ψυχανάλυση. Η πρώτη κλασική φροϋδική ψυχανάλυση έγινε στο γραφείο του πατέρα μου που άνοιξε στην αρχή της λεωφόρου Κηφισίας, όπως λεγόταν τότε η Βασιλίσσης Σοφίας. Κηφισίας 6, στη ροζ πολυκατοικία τον Ιανουάριο του 1936, και ήταν το πρώτο ψυχαναλυτικο γραφείο στην Ελλάδα. Εκείνη την εποχή η ψυχανάλυση δεν ήταν διαδεδομένη.  Είχε αναφερθεί σε αυτή ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπως και ο Νικόλας Κάλας, ως νεαρός δοκιμιογράφος και κριτικός στα δοκίμιά του τα πολύ καλά του Μεσοπολέμου. Η επαφή του κόσμου με την ψυχανάλυση ήταν μικρή γιατί υπήρχε καχυποψία και από την αριστερά και από τη δεξιά, εξίσου μεγάλη, παρόλο που είχαν μεταφραστεί λίγα έργα του Φρόυντ και κύριως του φροϋδομαρξιστού Βίλχελμ Ραϊχ.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, τέλη δεκαετίας του '20, λίγο πριν αρχίσει ψυχανάλυση.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, τέλη δεκαετίας του ’20, λίγο πριν αρχίσει ψυχανάλυση.
Του “φροϋδομαρξιστού” λέτε. Πώς συνδέεται η πολιτική με την ψυχανάλυση; Η ψυχανάλυση άνθισε στη Ρωσία τα προεπαναστατικά χρόνια και μέχρι το 1924, όπως ανθούσε στην Αυστρία, Γερμανία, Αγγλία, αλλά όχι στη Γαλλία. Οι πρώτοι κλασικοί ψυχαναλυτές που άρχισαν στη Γαλλία γύρω στο 1926-27, ήταν η Ευγενία Σοκολνίτσκα, η Μαρία Βοναπάρτη, μη-γιατρός, ο Ρενέ Λαφόργκ, γιατρός και ψυχαναλυτής του πατέρα μου και άλλοι. Το 1927 στη Ρωσία το σοβιετικό καθεστώς καταργεί την ψυχανάλυση, μετά τον διωγμό του Τρότσκι, που μέχρι ενός σημείου την προστάτευε. Οι Ρώσοι ψυχαναλυτές έφυγαν και πήγαν στις Δυτική Ευρώπη, στις ΗΠΑ ή στο Ισραήλ. Τον πατέρα μου τον ενδιέφεραν πολύ αυτά και μιλούσε για την κοινωνική πλευρά της ψυχανάλυσης. Αλλά η ελληνική αριστερά ήταν εναντίον, όπως και όλα τα επίσημα κόμματα από τη στιγμή που καταργήθηκε στη Ρωσία. Η βασική ένσταση εκεί ήταν ότι η ψυχανάλυση ασχολείται με το ατομικό ασυνείδητο και όχι με την κοινωνία. Η ένσταση αυτή αντανακλάται και στην άποψη την οποία είχαν για την ψυχανάλυση ως “μπουρζουάδικη” επιστήμη. Προσπάθησε ο πατέρας μου, κατόπιν προτροπής της Μαρίας Βοναπάρτη, να θεσμοποιηθεί επίσημα η ψυχανάλυση. Δεν είχε καμιά ανταπόκριση. Ήταν αρνητικά διακείμενοι το επίσημο κράτος και ο ιατρικός σύλλογος στις προσπάθειες αυτές. Σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής ο πατέρας μου ήταν ψυχαναλυτής, μέλος της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρίας των Παρισίων, συμμετείχε στο15ο παγκόσμιο ψυχαναλυτικό συνέδριο, το πρώτο που έγινε στο Παρίσι τον Αύγουστο του 1938 και έχουμε και τη φωτογραφία του που ανακαλύψαμε πρόσφατα.  Ολοκλήρωσε την ψυχαναλυτική του μελέτη που έπρεπε να γράψει για να γίνει πλήρες μέλος το ΄49-50. Και τη δημοσίευσε στο περιοδικό της Societe Psychanalytique de Paris  το 1951. Επίσης, μεταφράστηκε στα ελληνικά μαζί με άλλα ψυχαναλυτικά κείμενα το 2001.
Ποια ήταν λοιπόν η μοίρα του πατέρα σας ως πρώτου ψυχαναλυτή στην Ελλάδα και τι απέγινε η ψυχανάλυση γενικότερα; Ο πατέρας μου αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ψυχανάλυση το 1951 μετά από απειλή της αστυνομίας. Οι απειλές ήταν προφορικές, αφού δεν υπάρχει κανένα γραπτό εύρημα στην αστυνομία, καμία καταγραφή που να τις αποδεικνύει. Ήταν προσωπική απειλή που εκπορευόταν πιθανότατα, είτε από τον ιατρικό σύλλογο, είτε από κάποια ομάδα πίεσης που αντιστεκόταν στην εισαγωγή της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα. Ο ίδιος έπρεπε να σταματήσει να λειτουργεί το γραφείο του, αφού ζήτησε έξι μήνες για τον απογαλακτισμό των ασθενών. Και οι δύο άλλοι ψυχαναλυτές που είχαν κάνει διδακτική ψυχανάλυση με τον πατέρα μου, υπό την εποπτεία της Μαρίας Βοναπάρτη, ο Δημήτρης Κουρέτας και ο Γιώργος Ζαβιτσιάνος, αναγκάστηκαν να εξασκούν ως ψυχίατροι και όχι ως ψυχαναλυτές. Τελικά ο Ζαβιτσάνος δεν άντεξε και έφυγε στη Αμερική. Έτσι, άργησε άλλα τριάντα χρόνια η πραγματική εμφάνιση της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα, μέχρι την αρχή της δεκαετίας του ΄80 με το άνοιγμα πολλών ψυχαναλυτικών γραφείων.
H πρώτη έκδοση της "Υψικάμινου", εκδόσεις Κασταλία, 1935
H πρώτη έκδοση της “Υψικάμινου”, εκδόσεις Κασταλία, 1935
Πώς συνδυάστηκε η πορεία του ψυχαναλυτή με εκείνη του υπερρεαλιστή ποιητή στη ζωή του πατέρα σας; Έγραφε ποιήματα παλαμικά, κλασικού τύπου από πολύ νέος. Και διάβαζε πάρα πολλή ποίηση ελληνική, αγγλική, γαλλική, ρωσική, δηλαδή στις γλώσσες που ήξερε καλά.  Έγραφε στη δημοτική και μάλιστα στη “μαλλιαρή” δημοτική γιατί ήταν μαθητής του Ψυχάρη.  Υπήρξε και μεγάλος θαυμαστής του Παλαμά.  Μάλιστα τον είχε επισκεφθεί μία, δύο, ίσως και περισσότερες φορές. Τον αναφέρει ο Παλαμάς, γράφοντας σε έναν φίλο του, “ήρθε σήμερα ο κ. Εμπειρίκος” και υπάρχει και φωτογραφία αφιερωμένη από τον Παλαμά. Μετά άλλαξε τεχνοτροπία ο ίδιος, γράφοντας πιο μοντέρνα ποίηματα, χωρίς ακόμα να έχει αποφασίσει ότι θα ακολουθήσει την πορεία του ποιητή και της λογοτεχνίας. Όταν γνώρισε τους υπερρεαλιστές τον Ιανουάριο του ΄33 άλλαξε ριζικά τεχνοτροπία, χωρίς ακόμα να έχει γίνει μέλος της υπερρεαλιστικής ομάδας. Μεταξύ 1933-34 γράφει μια συλλογή αυτής της τεχνοτροπίας, που περιγράφει ο ίδιος στο “Αμούρ-αμούρ” στα “Γραπτά”.  Θα εκδοθεί φέτος από τις εκδόσεις Άγρα μια συλλογή αυτής της εποχής που την ονόμασε το 1970 περίπου “Προϊστορία ή καταγωγή” – χωρίς όμως να έχει βρει ο ίδιος το σύνολο των ποιημάτων. Την πλήρη συλλογή την βρήκαμε αργότερα. Ήταν έτοιμη προς έκδοση από το 1934 με τα ποιήματα αυτά που έγραψε πριν την “Υψικάμινο”. Ένα από αυτά εκδόθηκε σε ξεχωριστό βιβλιαράκι (εκτός εμπορίου) από τις εκδόσεις Άγρα με τίτλο “Το θέαμα του Μπογιατιού ως κινούμενου τοπίου” το 2009. Τη συλλογή αυτή δεν την τύπωσε το ΄34 γιατί μέσα στο 1933 συνδέεται πια με την υπερρεαλιστική ομάδα. Παραιτείται τότε από τις οικογενειακές επιχειρήσεις για ιδεολογικούς λόγους, γιατί είχε γίνει αριστερός, όπως επίσης και για οικογενειακούς, γιατί προστάτευε την μητέρα του που την είχε εγκαταλείψει ο πατέρας του. Ο πατέρας μου είχε αποφασίσει να μην εκδόσει τη συλλογή αυτή, για να εμφανιστεί με την “Υψικάμινο” και να είναι το πρώτο του βιβλίο το πρώτο υπερρεαλιστικό κείμενο στην Ελλάδα. Να μην έχει “προϊστορία”. Ο υπερρεαλισμός και η ψυχανάλυση διασταυρώνονται λόγω του απελευθερωτικού προτάγματος και των δύο, λόγω του ασυνειδήτου. Η ψυχανάλυση έχει ως σκοπό τη θεραπεία του ανθρώπου από τις “ψυχονευρώσεις” και την ομαλότερη ένταξή του στην κοινωνία και εξ ΄αυτού είναι συντηρητικότερη από τον υπερρεαλισμό. Όμως, για τον πατέρα μου, η απόλυτη επένδυση στη δυναμική της λίμπιντο την έβαζε δίπλα στον υπερρεαλισμό ως κοσμοθεωρία.
____________

Δευτέρα 13 Ιουνίου 2016

ΝΟΑΜ ΤΣΟΜΣΚΙ: «ΜΕ ΔΕΚΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΟ ΜΥΑΛΟ»

Ο Αμερικανός ακαδημαϊκός και στοχαστής, Νόαμ Τσόμσκι, αναλύει τις δέκα τεχνικές για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Το κείμενο αποτελεί μέρος μιας συλλογής συνεντεύξεων του Ν.Τσόμσκι, όπου ο κορυφαίος διανοητής διαπιστώνει διεισδυτικές παρατηρήσεις για τους θεσμούς που διαμορφώνουν τη σκέψη του κοινού και οι οποίοι βρίσκονται στην υπηρεσία της ισχύος και του κέρδους.

 1. Η τεχνική της διασκέδασης Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, με ένα αδιάκοπο καταιγισμό διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών. 
Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομίας, της Ψυχολογίας, της Νευροβιολογίας και της Κυβερνητικής. «Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία. Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται· να επιστρέφει κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα». Απόσπασμα από το Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους. 
2 . Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Πρώτα δημιουργείτε ένα πρόβλημα, μια «έκτακτη κατάσταση» για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί. Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του. Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών. 
3. Η τεχνική της υποβάθμισης Για να κάνει κάποιος αποδεκτό ένα απαράδεκτο μέτρο, αρκεί να το εφαρμόσει σταδιακά κατά «φθίνουσα κλίμακα» για μια διάρκεια 10 ετών. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν ριζικά νέες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός) στις δεκαετίες του 1980 και 1990. Μαζική ανεργία, αβεβαιότητα, «ευελιξία», μετακινήσεις, μισθοί που δεν διασφαλίζουν πια ένα αξιοπρεπές εισόδημα· τόσες αλλαγές, που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση, αν είχαν εφαρμοστεί αιφνιδίως και βίαια. 
4. Η στρατηγική της αναβολής (Σαλαμοποιήση) Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσετε ως «οδυνηρή αλλά αναγκαία», αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να αποδεχτεί κάποιος αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Πρώτα απ’όλα, επειδή η προσπάθεια δεν πρέπει να καταβληθεί άμεσα. Στη συνέχεια, επειδή το κοινό έχει πάντα την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «όλα θα πάνε καλύτερα αύριο» και ότι μπορεί, εντέλει, να αποφύγει τη θυσία που του ζήτησαν. Τέλος, μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της. 
5 . Η στρατηγική του να απευθύνεσαι στο κοινό σαν να είναι μωρά παιδιά Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύντονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν έναν αφηγηματικό λόγο, επιχειρήματα, πρόσωπα και έναν τόνο ιδιαιτέρως παιδικό, εξουθενωτικά παιδιάστικο, σαν να ήταν ο θεατής ένα πολύ μικρ ό παιδί ή σαν να ήταν διανοητικώς ανάπηρος. Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται να εξαπατηθεί ο θεατής, τόσο πιο παιδιάστικος τόνος υιοθετείται από τον διαφημιστή. Γιατί; «Αν [ο διαφημιστής] απευθυνθεί σε κάποιον σαν να ήταν παιδί δώδεκα ετών, τότε είναι πολύ πιθανόν να εισπράξει, εξαιτίας του έμμεσου και υπαινικτικού τόνου, μιαν απάντηση ή μιαν αντίδραση τόσο απογυμνωμένη από κριτική σκέψη, όσο η απάντηση ενός δωδεκάχρονου παιδιού». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους». 
6 . Η τεχνική του να απευθύνεστε στο συναίσθημα μάλλον παρά στη λογική Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί η ορθολογιστική ανάλυση, επομένως η κριτική αντίληψη των ατόμων. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων επιτρέπει να ανοίξετε τη θύρα του ασυνείδητου για να εμφυτεύσετε ιδέες, επιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ή συμπεριφορές… 
7. Η τεχνική του να κρατάτε το κοινό σε άγνοια και ανοησία Συνίσταται στο να κάνετε το κοινό να είναι ανίκανο να αντιληφθεί τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιείτε για την υποδούλωσή του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι πιο φτωχή, ώστε η τάφρος της άγνοιας που χωρίζει τις κατώτερες τάξεις από τις ανώτερες τάξεις να μη γίνεται αντιληπτή από τις κατώτερες». Απόσπασμα από το «Ὀπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους». 
8. Η τεχνική του να ενθαρρύνεις το κοινό να αρέσκεται στη μετριότητα Συνίσταται στο να παρακινείς το κοινό να βρίσκει «cool» ό,τι είναι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο. 
9. Η τεχνική του να αντικαθιστάς την εξέγερση με την ενοχή Συνίσταται στο να κάνεις ένα άτομο να πιστεύει ότι είναι το μόνο υπεύθυνο για την συμφορά του, εξαιτίας της διανοητικής ανεπάρκειάς του, της ανεπάρκειας των ικανοτήτων του ή των προσπαθειών του. Έτσι, αντί να εξεγείρεται εναντίον του οικονομικού συστήματος, απαξιώνει τον ίδιο τον εαυτό του και αυτο-ενοχοποιείται, κατάσταση που περιέχει τα σπέρματα της νευρικής κατάπτωσης, η οποία έχει μεταξύ άλλων και το αποτέλεσμα της αποχής από οποιασδήποτε δράση. Και χωρίς τη δράση, γλιτώνετε την επανάσταση! 
10. Η τεχνική του να γνωρίζεις τα άτομα καλύτερα από όσο γνωρίζουν τα ίδια τον εαυτό τους Στη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, οι κατακλυσμιαία πρόοδος της επιστήμης άνοιξε μια ολοένα και πιο βαθειά τάφρο ανάμεσα στις γνώσει του ευρέως κοινού και στις γνώσεις που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι ιθύνουσες ελίτ. Χάρη στη Βιολογία, τη Νευροβιολογία και την εφαρμοσμένη ψυχολογία, το «σύστημα» έφτασε σε μια εξελιγμένη γνώση του ανθρώπινου όντος, και από την άποψη της φυσιολογίας και από την άποψη της ψυχολογίας. 
Το σύστημα έφτασε να γνωρίζει τον μέσο άνθρωπο καλύτερα απ’ όσο γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύστημα ασκεί έναν πολύ πιο αυξημένο έλεγχο και επιβάλλεται με μια μεγαλύτερη ισχύ επάνω στα άτομα απ’ όσο τα άτομα στον ίδιο τον εαυτό τους. Και όμως για να καταρρεύσουν όλα αυτά αρκεί μια στιγμή αφύπνισης. Το «κόκκινο χάπι» που έλεγε ο Μορφέας στoν Νέο στην ταινία Μatrix. 
Αν υπάρξει έστω μια φευγαλέα στιγμή αφύπνισης όλο το οικοδόμημα καταστρέφεται και πέφτει όπως μια κουρτίνα, και το κυριότερο η κουρτίνα αυτή δεν μπορεί να αναρτηθεί ξανά. Για αυτό σας παρουσιάζουμε τις 10 τεχνικές, μόλις τις παρατηρήσετε ότι συμβαίνουν γύρω σας και εφαρμόζονται κάθε μέρα, η αφύπνιση έρχεται νομοτελειακά. Για όποιον θέλει περισσότερη αφύπνιση ας διαβάσει το «σπήλαιο του Πλάτωνα» και θα ξημερώσει ένας καινούριος κόσμος. 

____________________
 πηγη defencenet.gr
 http://cityculture.gr/2014/05/noam-tsomski-me-deka-technikes-elegchoun-to-mialo

Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016

S.O.S. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ: Συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στην εξόρυξη χρυσ...

S.O.S. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ: Συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στην εξόρυξη χρυσ...:

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας θα πραγματοποιήσει το Συντονιστικό Ιερισσού ενάντια στην εξόρυξη χρυσού σήμερα στις 11 π.μ. στο Πάρκο Πολιτιστικού...